در تعريف درمان ارتودنسى به عبارت رديف كردن دندانها و نيز اصلاح ناهنجارى فكى – صورتى برخورد مى كنيم.اين ناهنجارى مربوط به تغييرات استخوانى مى باشد كه علت هاى مختلفى مى تواند داشته باشد. مشكلات ژنتيكى،مشكلات مادرزادى،تغييرات ناشى از ضربات وارد شده به فك و صورت،عادت هاى نامناسب غذايى يا تنفسى و حتى درمانهاى جراحى-ارتودنسى غير علمى همه و همه از جمله مواردى هستند كه مى توانند باعث ايجاد ناهنجارى هاى اسكلتال يا همان استخوانى در صورت شوند. …
در مرحله ى اول متخصص جراحى فك و صورت يا متخصص ارتودنسى بيمار را معاينه كرده و نوع مشكل را تشخيص مى دهد،بسته به شدت و رده بندى ناهنجارى،طرح درمان لازم براى اصلاح آن را در ذهن خود ترسيم كرده و با فرد درميان مى گذارد و ترجيحا با جراح يا ارتودنتيست مرتبط مشاوره انجام مى دهد.براى تشخيص دقيق در اين موارد معمولا به سه كليشه ى راديوگرافى شامل تصوير پانوراميك يا سرتاسرى،تصوير نيم رخ صورت يا لترال سفالومترى و نيز تصويرى از وجود يا عدم وجود ناقرينگى صورتى ،نياز داريم.قالبهاى گچى دندانى و تصوير فوتوگرافيك از صورت بيمار در زواياى مختلف به هدف ما در رسيدن به يك طرح درمان ايده ال كمك شايانى خواهد كرد.
بيمار در نماهاى مختلف معاينه شده و با توجه به نوع مشكل فكى صورتى در ابتدا مرحله ى ارتودنسى را شروع خواهد كرد.گاه در اين مرحله احتياج به كشيدن دندان خواهيم داشت و گاه بدون كشيدن دندان،ارتودنسىِ پيش-جراحى شروع مى شود.هدف اصلى از اين ارتودنسى كه به نسبت زمان كوتاهترى از يك درمان كلاسيك ارتودنسى دارد،اماده سازى دندانها و به تبع آن آماده سازى فك براى انجام عمل حراحى در اتاق عمل است.دندانها با توجه به هدف ارتودنتيست و جراح و پلن مشترك اين دو،به سمتى حركت كرده و رديف مى شوند،كه جراح در اتاق عمل با مهارت خود بتواند آزادانه فك يا فك ها را به سمت موقعيت مناسب و از پيش طراحى شده حركت دهد و از آن مهمتر دندانها در موقعيت جديد و ايده آل خلق شده ،به صورت با ثبات و هماهنگ با فكين قرار گيرند كه اين خود نقش بسيار مهمى در پايدار ماندن نتيجه ى جراحى دارد.
افرينش به گونه اى برنامه ريزى شده است كه به طور مداوم سعى در اصلاح مخلوقات داشته و ناهنجارى را فى نفسه نمى پذيرد و در صورتى كه در طبيعت (به دلايل مختلف مثل ژنتيك)بدفرمى يا بدشكلى ايجاد شده باشد سعى در حذف آن يا حداقل اصلاح و بهبود شكل ظاهر آن دارد.ناهنجارى هاى فكى صورتى نيز از اين اصل مستثنى نيستند.دندانها در يك فكى كه مثلا به سمت چپ انحراف و ناقرينگى دارد،به سمت چپ ميل ميكنند تا اين نقص كمنر به چشم بيايد و يا در فردى كه فك پايين او بيش از اندازه ى نرمال به سمت جلو رشد كرده(كه اصطلاحا ناهنجارى كلاس ٣ ناميده مى شود)،دندانهاى فك پايين براى رفع ظاهرى اين نقص به سمت عقب شيب پيدا مى كنند.به اين اصل جبران كنندگى طبيعى گفته مى شود.
در ارتودنسى پيش-جراحى هدف مهم ارتودنتيست خنثى كردن جبرانهاى طبيعى مى باشد،تا دندانها به موقعيت اصيل خود بر گردند و جراح فك را با دندانهايى كه هم اكنون به وضع خنثى و ابتدايى خود رسيده اند جابجا كند.در اين روند معمولا ظاهر بيرونى ناهنجارى اندكى شديدتر مى شود، به اين معنا كه دندانها بايد برخلاف تغييراتى كه در گذر زمان براى پوشاندن(ماسكه كردن)ناهنجارى فرد پيدا كرده اند حركت كنند كه اين مقطع ،يك مرحله موقت و كوتاه است و بعد از عمل جراحى ،صورت ايده ال بيمار شكل خواهد گرفت.
جراحى فك در اتاق عمل تقريبا چند ساعت بيشتر طول نخواهد كشيد و مريض بعد از آن وارد مرحله ريكاورى يا همان روند بهبودى قرار مى گيرد.بسته به نوع و شدت جراحى نيمى از روز تا دو روز بسترى شدن طبيعى مى باشد و سلامت بيمار مرتبا توسط كادر پزشكى زير نظر قرار مى گيرد.در صورتى كه حال عمومى بيمار مناسب باشد وى از بيمارستان مرخص شده و مى تواند با راهنماييى جراح و ارتودنتيست و رعايت نكات آموزش داده شده به بهبودى خود سرعت ببخشد.تغذيه مناسب،استراحت كافى،مصرف به موقع داروهاى تجويز شده و ويزيتهاى منظم در مطب جراح و ارتودنتيست بسيار مفيد خواهد بود.با استفاده از كشهاى بين دندانى كه به قلاب هاى متصل به سيم هاى ارتودنسى نهايى،وصل مى شوند مى توان به ترميم موقعيت جديد دندانها و به تبع آن فكيّن كمك كرد.معمولا در هفته اول بعد ازجراحى به صورت تمام وقت حتى در زمان غذا خوردن،در هفته دوم تمام وقت به جز در زمان غذا خوردن،در هفته سوم فقط شبها از كشهاى ارتودنسى بايد استفاده كرد.البته اين زمان بندى با توجه به نوع ناهنجارى و نوع جراحى انجام شده و دستورات پزشك تغيير مى كند.
بعد ازجراحى معمولا دوره ى كوتاه ديگرى از ارتودنسى بايد انجام شود،كه نتايج جراحى را كامل مى كند،در صورتى كه دندانها هنوز اندكى نامرتبى داشته باشند يا در بُعد عمودى و يا افقى مشكلاتى باقيمانده باشد در اين دوره مى توان با خيالى آسوده توسط ارتودنسى آنها را رفع كرد و در انتها سيمهاى ارتودنسي بازشده،جرم گيرى و پاليش دندانى ومراقبتهاى بهداشتى انجام مى گيرد.
جراحى فك به همراه مراحل ارتودنسى آن به بهبود ظاهر فرد و تا حدودى افزايش كارايى عمل جويدن و بلع و صحبت كردن و از همه مهمتر به افزايش اعتماد بنفس بسيار كمك مى كند.
